Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế xã hội sáng 18/6, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Giám đốc Khu du lịch Cửa Biển) cho rằng sau quá trình bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh, xã, cả nước sẽ có nhiều trụ sở hành chính dôi dư. Ông đồng tình với quan điểm của Chính phủ trong việc tái sử dụng các cơ sở công cho các mục đích phục vụ cộng đồng như giáo dục, y tế, công viên, thiết chế văn hóa – thể thao và đặc biệt là thư viện.

Theo ông Cảnh, nhu cầu đọc sách của người dân vẫn hiện hữu, song nhiều người không có quỹ thời gian cố định cho việc này. Vì vậy, ông đề xuất chuyển một số trụ sở cũ thành thư viện mini, kết hợp không gian nghỉ ngơi, giải khát và trạm sạc phương tiện xanh, để người dân có thể tranh thủ đọc sách trong lúc chờ xe sạc điện.

Mang theo bảng minh họa cho mô hình thư viện mini tích hợp trong không gian đô thị, ông Cảnh cho rằng đây là thời điểm phù hợp để dành một phần trụ sở dôi dư xây dựng các không gian cộng đồng kiểu mới, tích hợp đa chức năng, vừa thân thiện với người dân, vừa hỗ trợ phát triển đô thị thông minh.

Đại biểu Cảnh cho rằng mô hình này có thể triển khai tại các trung tâm xã mới sau sáp nhập, vừa tiết kiệm đất công, vừa tạo không gian học tập, thư giãn, tiếp cận tri thức cho người dân. Mô hình có thể xã hội hóa theo hướng Nhà nước cho thuê đất với ưu đãi để phát triển các thư viện cộng đồng gắn với tiện ích đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ đất công, ưu tiên cho các hoạt động thiết yếu thay vì cho thuê làm dịch vụ đơn thuần.

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái) cho biết, đến hết tháng 12/2024, cả nước vẫn còn 62.700 cơ sở chưa được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý theo quy định. Ông đánh giá kết quả sắp xếp, xử lý nhà đất, tài sản công của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp nhà nước còn rất hạn chế.

Trong thời gian tới, khi triển khai sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và bỏ cấp huyện, ông lo ngại số lượng trụ sở, tài sản công dôi dư sẽ còn tăng mạnh, gây thêm áp lực lên hệ thống quản lý.

Đại biểu Luận đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, phân loại, sắp xếp lại các cơ sở dôi dư; đồng thời, đơn giản hóa thủ tục, sửa đổi văn bản hướng dẫn và phân cấp mạnh hơn cho địa phương để xử lý hiệu quả.

Các tài sản thuộc bộ, ngành trung ương, tập đoàn, tổng công ty không còn nhu cầu sử dụng hoặc hiệu quả thấp, ông kiến nghị bàn giao cho địa phương quản lý, sử dụng nhằm tận dụng tối đa nguồn lực công, tránh thất thoát, lãng phí.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình) cũng bày tỏ lo ngại khi nhiều trụ sở dôi dư bị bỏ hoang, không bảo quản, dẫn đến xuống cấp nghiêm trọng. “Những hình ảnh này gây bất bình trong xã hội, nhất là với những trụ sở bỏ không nằm ngay trung tâm các thành phố lớn”, bà nói.

Bà Ngọc nhấn mạnh từ 1/7/2025, chính quyền địa phương hai cấp sẽ chính thức đi vào hoạt động, đặt ra yêu cầu cao hơn về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, trong đó việc quản lý tài sản công phải được thực hiện toàn diện, cụ thể.

Vì vậy, bà đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục tham mưu cho Chính phủ tiến hành tổng rà soát, số hóa toàn bộ tài sản công từ trung ương đến địa phương, đồng thời hoàn thiện thể chế pháp lý để hướng dẫn việc phân loại, chuyển đổi, đấu giá và xử lý tài sản dôi dư hiệu quả, minh bạch.

Theo Nghị quyết của Quốc hội, từ 1/7 tới, cả nước còn lại 34 tỉnh, thành phố (gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh) sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Bộ máy chính quyền cấp tỉnh và cấp xã theo mô hình mới cũng sẽ chính thức vận hành từ thời điểm này.

Trước đó ngày 15/6, Bộ Tài chính đã có văn bản yêu cầu các bộ, ngành, địa phương xác định rõ nhu cầu sử dụng trụ sở làm việc phù hợp với mô hình mới; đồng thời hoàn tất rà soát, xử lý dứt điểm các trụ sở, nhà đất dôi dư trước ngày 20/6. Trường hợp không có phương án xử lý cụ thể sẽ bị xem xét truy trách nhiệm.

Với những trường hợp đã có thỏa thuận hoán đổi hoặc điều chuyển trụ sở làm việc để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, Bộ Tài chính cho biết có thể tạm bàn giao để sử dụng ngay, đồng thời hoàn tất thủ tục điều chuyển trong vòng 30 ngày kể từ ngày bàn giao. Các loại tài sản khác như ô tô, trang thiết bị… nếu không còn sử dụng cũng cần được báo cáo cụ thể với cơ quan quản lý.

Sáng 11/6, đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Quốc phòng, thừa ủy quyền của Thủ tướng trình Quốc hội dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật thuộc lĩnh vực quốc phòng. Trong đó, Luật Nghĩa vụ quân sự được đề xuất điều chỉnh nhiều nội dung nhằm phù hợp với tổ chức bộ máy chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp.

Theo đề xuất, một số thẩm quyền hiện thuộc Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện sẽ chuyển về Chủ tịch xã, gồm: giao cơ sở y tế kiểm tra sức khỏe cho hạ sĩ quan, binh sĩ dự bị; ra lệnh gọi từng công dân đăng ký nghĩa vụ quân sự lần đầu; sơ tuyển, khám sức khỏe và gọi công dân nhập ngũ hoặc thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân.

Một số thẩm quyền khác hiện do cấp huyện đảm nhiệm sẽ được chuyển lên cấp tỉnh, như: thành lập Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự; quyết định danh sách công dân gọi nhập ngũ, danh sách tạm hoãn hoặc miễn gọi nhập ngũ; công nhận hoàn thành nghĩa vụ quân sự tại ngũ trong thời bình; tổ chức lễ giao, nhận quân (thực hiện tại Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực).

UBND cấp tỉnh sẽ chịu trách nhiệm tổ chức giao công dân trúng tuyển nghĩa vụ quân sự cho đơn vị nhận quân và tổ chức lễ giao, nhận quân theo quy định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Thẩm quyền này hiện thuộc UBND cấp huyện.

Dự luật cũng quy định chuyển một số nhiệm vụ từ Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện về Ban Chỉ huy phòng thủ khu vực, như: đưa ra khỏi danh sách đăng ký nghĩa vụ quân sự; giải ngạch hạ sĩ quan, binh sĩ dự bị; tổ chức và tiếp nhận trong lễ bàn giao quân nhân hoàn thành nghĩa vụ tại ngũ.

Lần đầu tiên, dự luật bổ sung hình thức đăng ký nghĩa vụ quân sự trực tuyến. Theo đó, công dân đã đăng ký nghĩa vụ quân sự khi có thay đổi về chức vụ, học vấn, chuyên môn, sức khỏe hoặc các thông tin liên quan phải đăng ký bổ sung – trực tuyến hoặc trực tiếp – tại cơ quan có thẩm quyền.

Đối với Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam, Chính phủ đề xuất bỏ một số chức danh như: Chỉ huy trưởng, Chính ủy Bộ đội Biên phòng cấp tỉnh; Phó chỉ huy trưởng, Phó chính ủy Bộ đội Biên phòng cấp tỉnh; Chỉ huy trưởng, Chính trị viên Ban Chỉ huy quân sự cấp huyện… nhằm tinh gọn tổ chức theo đề án của Quân ủy Trung ương về xây dựng lực lượng quân sự địa phương “tinh, gọn, mạnh”.

Dự thảo cũng quy định Chủ tịch UBND cấp tỉnh được quyền quyết định gọi đào tạo sĩ quan dự bị và gọi sĩ quan dự bị vào phục vụ tại ngũ, huấn luyện, kiểm tra sẵn sàng động viên, chiến đấu đối với cán bộ, công chức, hạ sĩ quan dự bị cư trú tại địa phương.

Ngoài hai luật trên, Chính phủ còn đề xuất sửa đổi một số nội dung trong các luật liên quan nhằm đồng bộ hóa mô hình chính quyền hai cấp, gồm: Luật Quốc phòng; Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng; Luật Biên phòng Việt Nam; Luật Phòng không nhân dân; Luật Lực lượng dự bị động viên; Luật Phòng thủ dân sự; Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự; Luật Dân quân tự vệ; và Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh.

Quốc hội sẽ thảo luận nội dung này tại hội trường vào ngày 14/6 và biểu quyết thông qua vào ngày 27/6.

Sơn

Ngày 4/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Quảng cáo sửa đổi, trong đó tập trung vào các chính sách quản lý nội dung quảng cáo sản phẩm từ nghệ sĩ nổi tiếng, người có tầm ảnh hưởng.

Phó chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng xu hướng tiêu dùng theo thần tượng là hiện tượng phổ biến toàn cầu, không thể bỏ qua trong thời đại số. Một TikToker nổi tiếng Trung Quốc từng livestream bán sầu riêng tại Thái Lan, trong 5 giờ đã đạt doanh thu tới 650 triệu USD. Tại Việt Nam, một hãng xe cũng mời danh thủ David Beckham đến buổi ra mắt sản phẩm để thu hút sự chú ý truyền thông.

“Truyền thông và người nổi tiếng có sức ảnh hưởng lớn đến hành vi tiêu dùng. Luật cần tạo điều kiện để doanh nghiệp khai thác hiệu quả yếu tố này, đồng thời kiểm soát mặt trái và ngăn ngừa vi phạm”, ông Hoan nêu quan điểm.

Ông lưu ý hiện nay nhiều cá nhân chưa phân biệt được ranh giới giữa giới thiệu sản phẩm, chia sẻ trải nghiệm và hoạt động quảng cáo có trả phí, dễ dẫn đến vi phạm. Do đó, các cơ quan cần có hướng dẫn cụ thể, minh họa bằng các tình huống điển hình để người nổi tiếng, doanh nghiệp nắm rõ quy định. “Có thể sử dụng video, infographic, bộ hỏi – đáp để hỗ trợ thực hiện đúng luật, tránh rủi ro”, ông nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa – Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết nhiều ý kiến đề nghị siết chặt quảng cáo qua người nổi tiếng. Tuy nhiên trong cơ chế thị trường, đây là hoạt động thương mại có ý nghĩa tích cực, góp phần thúc đẩy sản xuất – kinh doanh, khuyến khích đổi mới sáng tạo. Vì vậy, dự thảo không cấm mà quy định rõ trách nhiệm, nghĩa vụ của người chuyển tải nội dung quảng cáo.

Theo ông Vinh, quảng cáo là hoạt động có sự tham gia của nhiều chủ thể. Khi xảy ra sai phạm, các bên liên quan sẽ bị xử lý tương ứng với mức độ, tính chất vi phạm. Dự thảo luật cũng bổ sung quy định người thực hiện quảng cáo có trách nhiệm xác minh độ tin cậy của nội dung và sản phẩm để tránh tình trạng quảng cáo sai sự thật, hàng giả, hàng nhái.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị Chính phủ quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan liên quan nếu để xảy ra tình trạng người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Quảng cáo trên các nền tảng số rất đa dạng nên cần công cụ quản lý phù hợp và linh hoạt.

“Phải siết chặt từ khâu kiểm duyệt, kiểm soát nội dung trên mạng xã hội, phương tiện đại chúng, đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra”, bà Hải góp ý.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh thì cho rằng người có ảnh hưởng trên môi trường số cần được đặt trong khuôn khổ pháp lý rõ ràng, vì họ có tác động lớn đến hành vi tiêu dùng và dư luận xã hội. Dự thảo luật cần quy định cơ chế giám sát, thanh tra, xử lý vi phạm để bảo đảm công bằng giữa các chủ thể trong hoạt động quảng cáo và bảo vệ người tiêu dùng.

“Quảng cáo trên mạng và quảng cáo xuyên biên giới là loại hình tiềm ẩn nhiều rủi ro liên quan đến thông tin sai lệch, trốn thuế và vi phạm pháp luật Việt Nam. Do đó dự thảo cần đảm bảo đồng bộ với các luật về an ninh mạng, giao dịch điện tử, thuế và quyền lợi người tiêu dùng”, bà Thanh nói.

Dự án Luật Quảng cáo (sửa đổi) dự kiến được Quốc hội thông qua vào ngày 13/6.

Mới đây, Tập đoàn Trường Hải (Thaco) do ông Trần Bá Dương làm Chủ tịch Hội đồng quản trị có văn bản gửi Thủ tướng, đề xuất được đầu tư xây dựng tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, theo hình thức trực tiếp.

Tại thư gửi tới cổ đông, đối tác và cán bộ nhân viên ngày 30/5, ông Dương phản hồi một số câu hỏi liên quan đến nội dung đề xuất của Thaco.

Cụ thể, Thaco dự kiến tổng vốn đầu tư của dự án bằng mức do Quốc hội duyệt khoảng 1,66 triệu tỷ đồng (tương đương 61,35 tỷ USD), không gồm chi phí giải phóng mặt bằng. Tuy nhiên, ông Dương lưu ý trong giai đoạn lập báo cáo nghiên cứu khả thi và thiết kế cơ sở được duyệt, Thaco sẽ nghiên cứu, có giải pháp để giảm tối đa tổng mức đầu tư nhưng vẫn đáp ứng được mục tiêu của dự án.

Thaco đề xuất thành lập công ty để thực hiện dự án. Pháp nhân này do tập đoàn nắm cổ phần chi phối ít nhất 51%, chịu trách nhiệm chính trong quản trị, điều hành và vận hành dự án. Đồng thời, họ sẽ mời gọi các doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp Nhà nước (do Nhà nước chỉ định) tham gia đến 49% vốn. Toàn bộ cổ đông có nghĩa vụ và quyền lợi của dự án theo tỷ lệ cổ phần sở hữu.

Theo phương án đề xuất, doanh nghiệp dự án chịu trách nhiệm thu xếp vốn là 20% của tổng vốn đầu tư, tương ứng khoảng 312.000 tỷ đồng (12,27 tỷ USD). Trong đó, Thaco chịu trách nhiệm thu xếp là 159.120 tỷ đồng (6,26 tỷ USD).

Thời gian thực hiện dự án dự kiến 7 năm, từ năm 2027. Như vậy, Thaco chịu trách nhiệm thu xếp vốn bình quân 22.730 tỷ đồng mỗi năm, tương đương 860,8 triệu USD đến hơn 1 tỷ USD.

“Theo tính toán, nguồn vốn này chủ yếu từ tăng vốn và bán cổ phần tại Thaco và các tập đoàn thành viên”, ông Dương cho biết.

Hiện, ông Dương và gia đình đang sở hữu 72% vốn tại Thaco. Cùng với đó, Thaco đang sở hữu 100% vốn tại Thaco Auto, Thaco Industries, Thilogi. Thaco, ông Trần Bá Dương và gia đình cũng sở hữu toàn bộ vốn tại Thaco Agri, Thadico – Đại Quang Minh, Thiso…

Theo đó, Thaco và gia đình ông Dương sẽ tăng vốn và bán cổ phần tại các công ty thành viên để giảm sở hữu về 51%. Tương tự, Thaco cũng sẽ tăng vốn đến mức ông Dương và gia đình chỉ còn sở hữu 51%.

Ngoài ra, ông Dương cho biết nếu cần thiết, Thaco có thể sử dụng phần lớn lợi nhuận sau thuế hàng năm – ước đạt 15.000 tỷ đồng mỗi năm – để góp vốn thực hiện dự án.

“Như vậy, Thaco đáp ứng tối thiểu 51% vốn của doanh nghiệp dự án là 159.120 tỷ đồng, tương đương khoảng 6,26 tỷ USD, thậm chí có thể lên đến 20% tổng mức đầu tư – 12,27 tỷ USD”, ông Dương nêu.

Phần vốn 80% còn lại, khoảng 49,08 tỷ USD, là vốn huy động từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Với số vốn này, Thaco đề xuất được Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ lãi suất trong vòng 30 năm.

Ông Dương cho biết cả hai phần vốn này được giải ngân theo tiến độ đầu tư của dự án trong 7 năm từ khi Nhà nước bàn giao mặt bằng sạch. Chủ đầu tư cam kết không dùng vốn vay cho mục đích khác.

Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam đã được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 172/2024 với tổng mức đầu tư 67 tỷ USD. Tại bức thư này, ông Dương khẳng định đề xuất đầu tư dự án này được đưa ra sau khi họ đã “nghiên cứu thấu đáo”. Việc này cũng nhằm hưởng ứng chủ trương của Nhà nước về phát triển, khuyến khích kinh tế tư nhân tham gia vào các lĩnh vực trọng điểm.

Dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam là một dự án có quy mô rất lớn, thách thức bởi nhiều công nghệ, kỹ thuật được tích hợp với yêu cầu về an toàn, an ninh rất cao. Song ông Dương nói đây là cơ hội để Thaco và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam phát triển, xây dựng nền công nghiệp luyện kim, cơ khí nặng và chính xác, công nghiệp số, tín hiệu và điều khiển.

Ngoài Thaco, một doanh nghiệp tư nhân khác là VinSpeed, thuộc hệ sinh thái của tỷ phú Phạm Nhật Vượng cũng đăng ký tham gia đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Doanh nghiệp kỳ vọng có thể khởi công trước tháng 12 năm nay và khai thác toàn tuyến trước tháng 12/2030. Để có vốn thực hiện, doanh nghiệp này muốn vay Nhà nước 80% tổng mức đầu tư (1,25 triệu tỷ đồng – khoảng 49,1 tỷ USD) không tính lãi suất trong 35 năm kể từ ngày giải ngân. Còn lại 20% vốn sẽ do doanh nghiệp chịu trách nhiệm thu xếp, tương đương 312.330 tỷ đồng – khoảng 12,27 tỷ USD. Họ kỳ vọng có thể khởi công trước tháng 12 năm nay và khai thác toàn tuyến trước tháng 12/2030.

“Tôi tin rằng chúng tôi sẽ có thêm nhiều cuộc thảo luận với họ trong vài tuần tới. Lãnh đạo hai bên cũng có thể điện đàm vào thời điểm nào đó”, ông Bessent cho biết trong cuộc phỏng vấn với Fox News ngày 29/5, sau khi nhận định quá trình đàm phán thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang “có phần đình trệ”.

Căng thẳng hai nước liên tục gia tăng sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức hồi tháng 1. Tuy nhiên, sau vòng đàm phán cấp cao đầu tiên tại Geneva (Thụy Sĩ) đầu tháng 5, trong 90 ngày, thuế nhập khẩu Mỹ áp lên hàng Trung Quốc sẽ giảm từ 145% xuống 30%. Tương tự, hàng Mỹ vào Trung Quốc được giảm thuế từ 125% về 10%. Các rào cản phi thuế quan cũng sẽ được gỡ bỏ.

Cuối tuần trước, quan chức ngoại giao hai bên cũng đã có một cuộc điện đàm. Tuy nhiên, Mỹ vẫn tiếp tục hạn chế xuất khẩu hàng công nghệ sang Trung Quốc. Ngược lại, Bắc Kinh cũng chưa nới lỏng đáng kể các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm như Washington kỳ vọng.

“Với quy mô và mức độ phức tạp của cuộc đàm phán, tôi cho rằng việc này đòi hỏi lãnh đạo hai nước cùng trao đổi. Họ có mối quan hệ rất tốt. Tôi tin rằng Trung Quốc sẽ quay lại bàn đàm phán khi Tổng thống Trump thể hiện rõ quan điểm của mình”, Bessent nói.

Lần gần nhất Tổng thống Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình nói chuyện là vào tháng 1, ngay trước khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ hai. Dù ông Trump gần đây cho biết sẵn sàng điện đàm với ông Tập, các nhà phân tích cho rằng Bắc Kinh chỉ đồng ý nếu biết chắc Mỹ không tạo bất ngờ trong cuộc gọi.

Trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 29/5, người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc He Yongqian cho biết Bắc Kinh vẫn duy trì liên lạc với Washington kể từ sau thỏa thuận tại Thụy Sĩ. Tuy nhiên, về vấn đề kiểm soát xuất khẩu chip, bà nói: “Trung Quốc một lần nữa kêu gọi Mỹ lập tức sửa chữa các sai lầm và cùng nhau bảo vệ những gì đã thống nhất ở Geneva”.

Về vấn đề kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, bà cho biết hạn chế với hàng hóa lưỡng dụng (dùng cho cả quân sự và dân sự) là thông lệ quốc tế, cũng như phản ánh lập trường của Trung Quốc về “bảo vệ hòa bình thế giới và ổn định khu vực”.