Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) giữ nguyên lãi suất tham chiếu trong phiên họp tháng 6, cảnh báo lạm phát lên 3% cuối năm nay.

Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh đề xuất chuyển một số trụ sở dôi dư sau sắp xếp hành chính thành các thư viện mini kết hợp không gian phục vụ cộng đồng với trạm sạc, khu giải khát và nơi gửi xe thông minh.

Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế xã hội sáng 18/6, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Giám đốc Khu du lịch Cửa Biển) cho rằng sau quá trình bỏ cấp huyện, sáp nhập tỉnh, xã, cả nước sẽ có nhiều trụ sở hành chính dôi dư. Ông đồng tình với quan điểm của Chính phủ trong việc tái sử dụng các cơ sở công cho các mục đích phục vụ cộng đồng như giáo dục, y tế, công viên, thiết chế văn hóa – thể thao và đặc biệt là thư viện.

Theo ông Cảnh, nhu cầu đọc sách của người dân vẫn hiện hữu, song nhiều người không có quỹ thời gian cố định cho việc này. Vì vậy, ông đề xuất chuyển một số trụ sở cũ thành thư viện mini, kết hợp không gian nghỉ ngơi, giải khát và trạm sạc phương tiện xanh, để người dân có thể tranh thủ đọc sách trong lúc chờ xe sạc điện.

Mang theo bảng minh họa cho mô hình thư viện mini tích hợp trong không gian đô thị, ông Cảnh cho rằng đây là thời điểm phù hợp để dành một phần trụ sở dôi dư xây dựng các không gian cộng đồng kiểu mới, tích hợp đa chức năng, vừa thân thiện với người dân, vừa hỗ trợ phát triển đô thị thông minh.

Đại biểu Cảnh cho rằng mô hình này có thể triển khai tại các trung tâm xã mới sau sáp nhập, vừa tiết kiệm đất công, vừa tạo không gian học tập, thư giãn, tiếp cận tri thức cho người dân. Mô hình có thể xã hội hóa theo hướng Nhà nước cho thuê đất với ưu đãi để phát triển các thư viện cộng đồng gắn với tiện ích đô thị nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng quỹ đất công, ưu tiên cho các hoạt động thiết yếu thay vì cho thuê làm dịch vụ đơn thuần.

Đại biểu Nguyễn Quốc Luận (Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Yên Bái) cho biết, đến hết tháng 12/2024, cả nước vẫn còn 62.700 cơ sở chưa được phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý theo quy định. Ông đánh giá kết quả sắp xếp, xử lý nhà đất, tài sản công của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp nhà nước còn rất hạn chế.

Trong thời gian tới, khi triển khai sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã và bỏ cấp huyện, ông lo ngại số lượng trụ sở, tài sản công dôi dư sẽ còn tăng mạnh, gây thêm áp lực lên hệ thống quản lý.

Đại biểu Luận đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương tiếp tục chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, phân loại, sắp xếp lại các cơ sở dôi dư; đồng thời, đơn giản hóa thủ tục, sửa đổi văn bản hướng dẫn và phân cấp mạnh hơn cho địa phương để xử lý hiệu quả.

Các tài sản thuộc bộ, ngành trung ương, tập đoàn, tổng công ty không còn nhu cầu sử dụng hoặc hiệu quả thấp, ông kiến nghị bàn giao cho địa phương quản lý, sử dụng nhằm tận dụng tối đa nguồn lực công, tránh thất thoát, lãng phí.

Đại biểu Đặng Bích Ngọc (Phó đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hòa Bình) cũng bày tỏ lo ngại khi nhiều trụ sở dôi dư bị bỏ hoang, không bảo quản, dẫn đến xuống cấp nghiêm trọng. “Những hình ảnh này gây bất bình trong xã hội, nhất là với những trụ sở bỏ không nằm ngay trung tâm các thành phố lớn”, bà nói.

Bà Ngọc nhấn mạnh từ 1/7/2025, chính quyền địa phương hai cấp sẽ chính thức đi vào hoạt động, đặt ra yêu cầu cao hơn về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, trong đó việc quản lý tài sản công phải được thực hiện toàn diện, cụ thể.

Vì vậy, bà đề nghị Bộ Tài chính tiếp tục tham mưu cho Chính phủ tiến hành tổng rà soát, số hóa toàn bộ tài sản công từ trung ương đến địa phương, đồng thời hoàn thiện thể chế pháp lý để hướng dẫn việc phân loại, chuyển đổi, đấu giá và xử lý tài sản dôi dư hiệu quả, minh bạch.

Theo Nghị quyết của Quốc hội, từ 1/7 tới, cả nước còn lại 34 tỉnh, thành phố (gồm 6 thành phố trực thuộc trung ương và 28 tỉnh) sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Bộ máy chính quyền cấp tỉnh và cấp xã theo mô hình mới cũng sẽ chính thức vận hành từ thời điểm này.

Trước đó ngày 15/6, Bộ Tài chính đã có văn bản yêu cầu các bộ, ngành, địa phương xác định rõ nhu cầu sử dụng trụ sở làm việc phù hợp với mô hình mới; đồng thời hoàn tất rà soát, xử lý dứt điểm các trụ sở, nhà đất dôi dư trước ngày 20/6. Trường hợp không có phương án xử lý cụ thể sẽ bị xem xét truy trách nhiệm.

Với những trường hợp đã có thỏa thuận hoán đổi hoặc điều chuyển trụ sở làm việc để phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp, Bộ Tài chính cho biết có thể tạm bàn giao để sử dụng ngay, đồng thời hoàn tất thủ tục điều chuyển trong vòng 30 ngày kể từ ngày bàn giao. Các loại tài sản khác như ô tô, trang thiết bị… nếu không còn sử dụng cũng cần được báo cáo cụ thể với cơ quan quản lý.

Sáng 16/6, các đại biểu sẽ bấm nút thông qua Nghị quyết sửa đổi bổ sung một số điều Hiến pháp 2013 và Luật Nhà giáo.

Theo báo cáo tiếp thu, giải trình việc sửa đổi Hiến pháp, một số đại biểu đề nghị quy định cụ thể các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là xã, phường, đặc khu ngay trong Hiến pháp.

Ủy ban dự thảo sửa đổi cho rằng việc quy định quá cụ thể các loại đơn vị hành chính trong Hiến pháp có thể dẫn đến việc sửa đổi, bổ sung quy định này tương đối thường xuyên bởi loại hình tổ chức đơn vị hành chính cụ thể dưới tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương còn có sự phát triển.

Do đó, Hiến pháp chỉ cần khẳng định rõ việc tổ chức đơn vị hành chính theo mô hình địa phương hai cấp còn tên từng loại đơn vị hành chính sẽ do luật định để đáp ứng yêu cầu phát triển trong từng thời kỳ. Đây cũng là bài học thực tiễn được rút ra trong các lần sửa đổi, bổ sung Hiến pháp trước đây.

Có ý kiến đề nghị làm rõ cơ sở hiến định để Quốc hội quy định đặc điểm của đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, bảo đảm tính minh bạch, tránh tùy nghi trong việc thiết kế cấp chính quyền tại các địa phương.3

Các đại biểu tại hội trường Diên Hồng ngày 11/6. Ảnh: Cổng TTĐT Quốc hội

Ủy ban thấy rằng đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt có thể không đồng nhất với một loại đơn vị hành chính lãnh thổ thông thường (tỉnh, thành phố, xã, phường, đặc khu). Giữa các đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt cũng có sự khác nhau về quy mô, tính chất, cấp quản lý, chế độ, chính sách được áp dụng để phù hợp với các đặc điểm, mục tiêu và ưu tiên, định hướng.

Kinh nghiệm quốc tế và khu vực cũng cho thấy có nhiều mô hình các khu, trung tâm, khu vực được các quốc gia thành lập để thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế hoặc mục tiêu đặc biệt khác. Do đó, Hiến pháp không nên quy định nội dung này theo hướng đóng khung vào những tiêu chí, tiêu chuẩn cụ thể khi chưa có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn.

Trên cơ sở tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và khi hội tụ đủ các yếu tố, điều kiện cần thiết, Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét, quyết định cụ thể về nội dung này khi quyết định thành lập từng đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.

Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể thời hạn áp dụng và trình tự kiện toàn bộ máy sau khi sửa đổi, bổ sung Hiến pháp để bảo đảm chặt chẽ; nên giao thẩm quyền chỉ định Chủ tịch và Phó chủ tịch UBND cấp xã cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Ủy ban cho rằng do tính chất hết sức đặc biệt của việc sắp xếp đơn vị hành chính trong lần này nên cần có các cơ chế đặc biệt để phục vụ việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính mới. Ngay sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ ban hành 34 nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã năm 2025 của 34 tỉnh, thành phố.

Do đó, cơ chế chỉ định này chỉ áp dụng để thực hiện kiện toàn tổ chức bộ máy các cơ quan của chính quyền địa phương tại các đơn vị hành chính thực hiện sắp xếp theo nghị quyết nói trên trong năm 2025. Sau đó, cả nước sẽ quay lại thực hiện theo đúng các điều của Hiến pháp và Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng như các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Cơ quan và cấp có thẩm quyền đang tổ chức đoàn kiểm tra, giám sát để bảo đảm công tác chuẩn bị và kiện toàn tổ chức bộ máy ở các đơn vị hành chính được chặt chẽ, khách quan, công tâm, đúng quy định. Cán bộ được lựa chọn, xem xét để chỉ định phải đáp ứng đủ tiêu chuẩn, điều kiện của công tác cán bộ.

Đối với Luật Nhà giáo, một trong điểm quan trọng là quy định cấm ép buộc học sinh học thêm dưới mọi hình thức. Có ý kiến đề nghị bổ sung quy định cấm nhà giáo dạy thêm trái quy định pháp luật, cấm dạy thêm học sinh mà nhà giáo đang trực tiếp giảng dạy.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết dự thảo Luật không cấm dạy thêm, chỉ quy định nhà giáo không được ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức nhằm khắc phục tình trạng dạy thêm tràn lan. Yêu cầu nhà giáo không được dạy thêm cho học sinh mà mình đang trực tiếp giảng dạy hiện đã quy định trong Thông tư về dạy thêm, học thêm của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Có ý kiến đề nghị quy định rõ căn cứ, nguyên tắc, tiêu chuẩn, điều kiện tuyển dụng nhà giáo; việc giao thẩm quyền tuyển dụng giáo viên mầm non, giáo viên phổ thông cho cơ quan quản lý giáo dục.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng nhà giáo trong cơ sở giáo dục công lập là viên chức nên việc tuyển dụng phải tuân thủ quy định pháp luật về viên chức. Dự thảo Luật chỉ quy định một số yêu cầu mang tính đặc thù trong tuyển dụng nhà giáo như nội dung tuyển dụng căn cứ vào chuẩn nghề nghiệp, phương thức tuyển dụng phải có thực hành sư phạm…

Về thẩm quyền tuyển dụng, dự luật giao ngành giáo dục quyền chủ động trong tuyển dụng nhà giáo. Đối với thẩm quyền tuyển dụng giáo viên mầm non, giáo viên phổ thông, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo sẽ quy định chi tiết.

Sáng 16/6, Quốc hội cũng biểu quyết thông qua các Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi); Nhà giáo; Việc làm (sửa đổi); sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo.

Sau đó, các đại biểu nghe tờ trình, thẩm tra dự án Luật Đường sắt (sửa đổi), thảo luận về dự thảo Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân và phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.

Chiều, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc và thảo luận ở tổ về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) và chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 TP HCM.

Theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, việc sắp xếp tỉnh thành không chỉ dựa yếu tố liền kề, mà tính đến hình thái lãnh thổ và lợi thế biển để thúc đẩy phát triển vùng, tạo động lực kinh tế.

Thảo luận tổ về dự thảo Nghị quyết sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 ngày 11/6, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết cuộc tái cấu trúc bộ máy nhà nước và đơn vị hành chính lần này mang tính toàn diện, đồng bộ, triệt để và đột phá. Chính phủ không chỉ tái cấu trúc không gian tổ chức lãnh thổ mà còn cả thể chế, văn hóa, kinh tế nhằm phát triển bền vững.

Bà cho biết việc sắp xếp được cân nhắc kỹ lưỡng, đa chiều từ diện tích tự nhiên, quy mô dân số đến yếu tố lịch sử, văn hóa, dân tộc, tín ngưỡng, tầm nhìn phát triển và tâm lý xã hội. “Việc sáp nhập không đơn thuần theo yếu tố liền kề mà dựa vào hình thái lãnh thổ, đặc biệt là hướng ra biển lớn để hình thành các trung tâm kinh tế lớn”, bà nói.

Mục tiêu của sắp xếp là khai thác tối đa lợi thế kinh tế biển, tăng cường liên kết vùng, nhất là giữa duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, đồng thời hình thành các cực tăng trưởng mang tầm quốc gia, khu vực và quốc tế.

Theo Bộ trưởng Nội vụ, Bộ Chính trị đã xem xét kỹ lưỡng và quyết định sắp xếp 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh, hợp nhất thành 23 đơn vị hành chính mới; giữ nguyên 11 đơn vị đủ điều kiện. Sau sắp xếp, cả nước sẽ còn 34 tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, gồm 28 tỉnh và 6 thành phố.

Việc bỏ cấp huyện và tái cấu trúc hệ thống hành chính đang bước vào giai đoạn “nước rút”, triển khai với tinh thần thần tốc nhưng vẫn đảm bảo chặt chẽ, bài bản, khoa học. “Điểm đáng quý nhất là sự đồng thuận rất cao từ hệ thống chính trị và toàn thể nhân dân”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Hoàng Phong

Bà cho biết, theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, từ 1/7, cả hệ thống chính trị quyết tâm vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Trung ương đã chuẩn bị đầy đủ điều kiện, các địa phương cũng nỗ lực thực hiện. Sau khi làm việc với các địa phương, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu thống nhất quyết tâm vận hành mô hình mới từ thời điểm này, công bố các nghị quyết, quyết định của cấp có thẩm quyền để thực hiện.

Với thời gian còn lại rất ngắn, Bộ trưởng kỳ vọng sự đồng thuận cao của Quốc hội sẽ giúp triển khai đồng bộ mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ 1/7.

Đề nghị giữ lại tối đa địa danh nổi tiếng khi sắp xếp bộ máy

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa đề xuất bảo tồn tối đa địa danh có ý nghĩa lịch sử khi sắp xếp bộ máy, như Lam Sơn, Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn, Ba Đình, Trường Sa, Hoàng Sa.

Ông Nghĩa cho rằng các địa danh nổi tiếng là hồn cốt của dân tộc, gắn liền với chiều dài lịch sử. Trải qua hàng chục, hàng trăm năm, những địa danh này đã góp phần hình thành nên nhân cách con người Việt Nam. Đó cũng là một trong những yếu tố quan trọng giúp đất nước giữ được bản sắc, không bị đồng hóa, dù từng trải qua nghìn năm đô hộ.

Ông nhấn mạnh các địa danh lịch sử cần được xử lý một cách khéo léo trong quá trình sắp xếp để tránh tình trạng biến mất khỏi bản đồ hành chính. “Nếu các địa danh nổi tiếng của đất nước không còn, thì việc dạy con em về truyền thống lịch sử sẽ như dạy ngoại ngữ”, ông Nghĩa ví von.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa phát biểu sáng 11/6. Ảnh: Quang Phúc

Tại tổ Hà Nội, Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy cũng bày tỏ trăn trở về việc thay đổi tên gọi và địa danh hành chính khi sáp nhập cấp tỉnh, xã và bỏ cấp huyện. Theo bà, sự thay đổi này sẽ tác động sâu rộng đến đời sống người dân và hoạt động giao dịch của doanh nghiệp.

Vì vậy, bà Thủy đề nghị Chính phủ sớm xây dựng các công cụ hỗ trợ cập nhật thông tin thay đổi địa danh hành chính, cũng như chuyển đổi dữ liệu liên quan nhằm tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Bà dẫn chứng một số thương hiệu nông sản lâu đời như vải Thanh Hà (Hải Dương), vải Lục Ngạn (Bắc Giang) đã nổi tiếng không chỉ trong nước mà còn trên thế giới. Khi bỏ cấp huyện, cần làm rõ các thương hiệu này sẽ thay đổi ra sao hay vẫn được duy trì, để kịp thời có giải pháp phù hợp.

“Trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển mạnh, nếu từ 1/7 địa chỉ và địa danh thay đổi sẽ ảnh hưởng rất lớn đến logistics. Vì thế, chúng ta cần có giải pháp kịp thời để tuyên truyền rộng rãi trong và ngoài nước”, bà Thủy nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Phương Thủy phát biểu sáng 11/6. Ảnh: Phạm Thắng

Đại biểu Nguyễn Anh Trí cũng đề nghị “cân nhắc kỹ lưỡng”, xem xét giữ lại các thành phố thuộc tỉnh như Hội An, Nha Trang, Đà Lạt… bởi đây là những đô thị có bề dày lịch sử hàng trăm năm, thậm chí 300-400 năm.

Theo ông, xu thế toàn cầu là tập trung hóa và phát triển các đô thị. Tại Việt Nam, từ sau năm 1975 đến nay, nhiều thành phố thuộc tỉnh đã được hình thành, tạo ra vị thế mới và mở ra cơ hội phát triển cho địa phương. Do đó, ông đề xuất Quốc hội khi sửa đổi Hiến pháp cần cân nhắc các quy định liên quan nhằm tạo điều kiện và không gian phát triển cho các đô thị cấp tỉnh.

Theo Đề án của Chính phủ về sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp (công bố giữa tháng 4), cấp huyện – vốn là cấp trung gian – sẽ được bãi bỏ. Mô hình hành chính tương đương cấp huyện gồm thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương, thị xã, quận, huyện, thị trấn… sẽ không còn được duy trì.

Hiện cả nước có 84 thành phố trực thuộc tỉnh, 53 thị xã và 2 thành phố trực thuộc thành phố trực thuộc trung ương (Thủ Đức và Thủy Nguyên). Tất cả các đơn vị này hiện đều được xác định là đơn vị hành chính cấp huyện theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương.