Phát biểu tại Diễn đàn Logistics Việt Nam 2025 với chủ đề “Logistics Việt Nam – vươn mình tiến vào kỷ nguyên mới”, do Bộ Công Thương tổ chức sáng 29/11 tại Đà Nẵng, Thủ tướng khẳng định logistics là “huyết mạch” của nền kinh tế, đảm nhiệm luân chuyển, lưu giữ, bảo quản và phân phối hàng hóa.

Theo người đứng đầu Chính phủ, ngành này góp phần thúc đẩy tăng trưởng và nâng caonăng lực cạnh tranh quốc gia. Khi chi phí logistics giảm, giá thành sản phẩm giảm và sức cạnh tranh tăng. Với kim ngạch xuất nhập khẩu dự kiến 900 tỷ USD, chỉ cần giảm 1% chi phí logistics, Việt Nam có thể tiết kiệm 9 tỷ USD.

Ngành logistics thời gian qua ghi nhận nhiều kết quả tích cực: dịch vụ tăng trưởng ổn định 14-16% mỗi năm, đóng góp 4,5-5% GDP, xếp thứ 43/139 về chỉ số LPI và nằm trong top 5 ASEAN. Hạ tầng được đầu tư với hệ thống cảng biển, sân bay, cao tốc và các trung tâm logistics tại vùng kinh tế trọng điểm. Cả nước có hơn 34.000 doanh nghiệp, nhiều đơn vị đã tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu và ứng dụng công nghệ cao.

Tuy vậy, Thủ tướng cho rằng ngành logistics vẫn còn nhiều điểm nghẽn, trong đó nổi bật là chi phí còn cao, khoảng 16%, vượt mức trung bình thế giới 11-12%. “Với kim ngạch 900 tỷ USD, giảm 5% chi phí có thể tiết kiệm 45 tỷ USD. Con số này rất thuyết phục và càng cho thấy cần quyết liệt đổi mới”, Thủ tướng nói.

Ông nhấn mạnh vai trò then chốt của logistics đối với sức cạnh tranh quốc gia và cho rằng nếu giảm được chi phí, Việt Nam sẽ có thêm lợi thế lớn.

Bên cạnh chi phí cao, Thủ tướng nêu thêm các hạn chế: liên kết vùng và kết nối hạ tầng còn yếu; thủ tục cửa khẩu chưa số hóa hoàn toàn; doanh nghiệp chủ yếu quy mô vừa và nhỏ, thiếu đơn vị dẫn dắt; chưa có trung tâm logistics quốc gia; thể chế và chính sách chậm đổi mới; hạ tầng số và hạ tầng xanh chưa đáp ứng yêu cầu; chưa có trung tâm dữ liệu phục vụ AI và chuyển đổi số cho ngành.

Tại diễn đàn, ông Đào Trọng Khoa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam (VLA), cho biết doanh nghiệp trong nước còn gặp nhiều khó khăn, như hạ tầng chưa đồng bộ, chuyển đổi số chậm, thiếu dữ liệu dùng chung và khó tiếp cận vốn. VLA kiến nghị hoàn thiện cơ chế điều phối logistics quốc gia, tăng vai trò của hiệp hội trong xây dựng chính sách.

Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cũng nhìn nhận ngành logistics Việt Nam phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Chi phí còn cao so với khu vực, làm giảm sức cạnh tranh. Liên kết vùng và kết nối hạ tầng chưa đồng bộ; nhân lực chất lượng cao còn thiếu; tác phong chuyên nghiệp chưa đồng đều. Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh mới ở giai đoạn đầu và chưa có cơ sở dữ liệu dùng chung.

“Đây là những điểm nghẽn lớn cần được tháo gỡ bằng các giải pháp đồng bộ và khả thi để khơi thông nguồn lực và thúc đẩy sự phát triển của ngành”, Bộ trưởng Diên nói.

Để khắc phục, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tập trung xử lý các tồn tại. Bộ Công Thương phải triển khai Chiến lược logistics 2025-2035; Bộ Tài chính hoàn thiện cơ chế một cửa, triển khai Hải quan thông minh và hoàn tất Cổng đầu tư quốc gia; Bộ Xây dựng lập quy hoạch hạ tầng logistics hiện đại, kết nối vùng và đáp ứng yêu cầu ứng phó biến đổi khí hậu.

Các bộ, ngành khác xây dựng cơ sở dữ liệu logistics đầy đủ và liên thông. Đà Nẵng, Hải Phòng và TP HCM đẩy nhanh việc hình thành khu thương mại tự do và trung tâm tài chính quốc tế; riêng Đà Nẵng phải đưa hai trung tâm vào hoạt động ngày 19/12. Toàn ngành tăng hợp tác quốc tế, kết nối rộng hơn để giảm chi phí và áp dụng công nghệ mới.

Thủ tướng nhấn mạnh tinh thần “năm thông”: thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, quản trị dựa trên dữ liệu, quy trình dễ thực hiện và hợp tác trên tinh thần hiểu biết. Chính phủ cũng xác định ba đột phá về thể chế, hạ tầng và nhân lực để giảm chi phí và nâng cao năng suất cho ngành và nền kinh tế.

Chính phủ cam kết đồng hành, tạo điều kiện để logistics phát triển. Theo Thủ tướng, tinh thần điều hành chuyển từ quản lý chặt sang kiến tạo và phục vụ. Chính phủ đặt lợi ích quốc gia lên trên hết, bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân, duy trì môi trường đầu tư minh bạch, bảo vệ sáng tạo và không hình sự hóa quan hệ kinh tế. Mọi cam kết phải đi kèm kết quả.

Trong cuộc họp hôm 25/11 về việc triển khai các chuyên đề trọng điểm chống thất thu, Cục Thuế cho biết hiện nay số lượng doanh nghiệp khai lỗ nhiều năm liên tiếp chiếm tỷ lệ đáng kể, đặc biệt trong nhóm vừa và nhỏ. Một bộ phận doanh nghiệp có dấu hiệu bất thường như doanh thu không phát sinh nhưng vẫn liên tục kê khai lỗ; chi phí không phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh; trích lập dự phòng chưa đúng quy định; có giao dịch liên kết nhưng không tuân thủ nguyên tắc so sánh độc lập.

Công tác kiểm tra ở những công ty có rủi ro cao đã ghi nhận nhiều sai phạm. Do đó, Cục Thuế kiến nghị các đơn vị tiếp tục rà soát tình hình kê khai thuế của doanh nghiệp, xây dựng kế hoạch kiểm tra năm 2026 đối với các doanh nghiệp kinh doanh lỗ có rủi ro cao về thuế.

Song song đó, cơ quan thuế phải rà soát cơ sở dữ liệu từ các công ty trên địa bàn, nghiên cứu và đưa ra các tiêu chí chọn lọc phù hợp. Thuế tỉnh, thành phố cũng sẽ tổng hợp các hành vi vi phạm, những vướng mắc trong công tác kiểm tra thuế đối với công ty thua lỗ nhiều năm, tỷ suất lợi nhuận thấp hơn trung bình ngành. Đồng thời, tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ để nâng cao năng lực phát hiện hành vi gian lận thuế trong mô hình doanh nghiệp thua lỗ nhiều năm và đẩy mạnh tuyên truyền để tăng cường tính tự giác tuân thủ.

Ngoài ra trong cuộc họp, Cục trưởng Mai Xuân Thành cũng đề nghị cơ quan thuế các cấp cần tập trung chống gian lận hoàn thuế giá trị gia tăng, nhất là đối với lĩnh vực kinh doanh vàng, bạc, đá quý. Công tác rà soát thời gian qua cho thấy nhiều dấu hiệu rủi ro trong việc mua bán vàng qua cá nhân không xuất hóa đơn, ủy quyền không đúng quy định và việc kê khai doanh thu chưa phù hợp thực tế.

Không chỉ ở lĩnh vực này, quá trình kiểm tra tại các địa phương cũng cho thấy nhiều hành vi thiếu tuân thủ quy định tại các ngành nghề khác như thuê trụ sở “ảo”, không có hoạt động sản xuất kinh doanh thực tế; thanh toán không qua ngân hàng; lập hóa đơn sai thời điểm; hàng hóa xuất khẩu có dấu hiệu bất thường về nguồn gốc hoặc tình trạng sử dụng.

Cơ quan này đề nghị Thuế tỉnh, thành phố tập trung nguồn lực hoàn thành công tác kiểm tra, rà soát toàn bộ tổ chức và cá nhân, nhất là nhóm kinh doanh vàng, bạc, đá quý. Kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Song song đó, cơ quan thuế cũng tập trung nguồn lực, khẩn trương hoàn thành kiểm tra hoàn thuế giá trị gia tăng trong 2 tháng cuối năm và tăng cường công tác chống gian lận mua bán hóa đơn.

Đối với các địa phương đang chịu thiệt hại nghiêm trọng bởi thiên tai, Cục trưởng Mai Xuân Thành đề nghị Thuế tỉnh, thành phố vừa đảm bảo công tác hỗ trợ để thực hiện giải pháp quản lý thuế phù hợp, vừa căn cứ tình hình thực tế, khoanh vùng các khu vực, đối tượng bị ảnh hưởng, đánh giá thiệt hại, ước tính thời gian khắc phục.

“Việc triển khai các chuyên đề trên không chỉ góp phần chống thất thu ngân sách Nhà nước mà còn tạo lập môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp”, ông nói.

Chiều 24/11, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo nghị quyết sửa đổi, bổ sung về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM và Đà Nẵng.

Theo dự thảo, TP HCM và Đà Nẵng được giữ lại 100% tiền thu từ khai thác quỹ đất khu vực TOD. Số tiền này ưu tiên dùng cho đầu tư các dự án đường sắt đô thị và dự án giao thông thuộc tuyến TOD.

TOD là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng để quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị. Những nơi làm TOD được tăng hệ số sử dụng đất, mật độ dân số cao, từ đó thu hút nhu cầu đi và đến các đầu mối giao thông lớn. Mô hình trên đã triển khai ở nhiều nơi, nhưng trong nước chưa hình thành.

Đối với dự án đường sắt địa phương theo mô hình TOD, Chính phủ cũng đề xuất sử dụng toàn bộ ngân sách của thành phố hoặc vốn của nhà đầu tư để bồi thường, hỗ trợ tái định cư.

Riêng tại TP HCM, trong 10 năm tới, khoảng 355 km đường sắt đô thị sẽ được hình thành. Thành phố cũng sẽ phát triển TOD ở 11 vị trí dọc nhà ga các tuyến metro. Giai đoạn 2025-2026, TP HCM dự kiến phát triển làm tại 9 vị trí dọc ba dự án giao thông lớn TP HCM đang triển khai, gồm metro số 1 (Bến Thành – Suối Tiên), số 2 (Bến Thành – Tham Lương) và Vành đai 3.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết đề nghị hai thành phố được giữ lại 100% tiền thu từ khai thác đất ở khu vực theo tuyến đường sắt là cần thiết. Bởi theo ông, Luật Đường sắt cho phép địa phương giữ lại 100%, nhưng Luật Ngân sách Nhà nước mới chỉ quy định địa phương được giữ 80%, trung ương 20%.

“Việc địa phương được giữ lại 100% tiền đảm bảo đúng tinh thần luật Đường sắt và thể hiện sự quan tâm, dành thêm nguồn lực cho hai địa phương đầu tàu của miền Nam, miền Trung”, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nói.

Ngoài ra, tại Đà Nẵng, Chính phủ đề xuất bổ sung chính sách với mô hình phát triển đô thị theo định hướng TOD để tối đa hóa giá trị kinh tế của đất công. Việc này cũng tăng khả năng kết nối đô thị, mở ra không gian phát triển mới về khu vực phía Nam thành phố (tỉnh Quảng Nam cũ).

Tương tự, tại TP HCM, dự thảo nghị quyết cũng có thêm quy định cho phép kết hợp xây dựng nhà ở, công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công cộng tại nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (depot) và vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3. Quy định trên nhằm nâng cao hiệu quả khai thác quỹ đất, tối ưu hóa không gian của quỹ đất tại các vị trí nhà ga, depot và các nút giao, qua đó thúc đẩy phát triển giao thông công cộng tương tự một số đô thị lớn trên thế giới.

Thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nói rằng nhất trí với báo cáo của Chính phủ về bổ sung quy định tại TP HCM giúp khai thác quỹ đất có giá trị, tăng thu ngân sách. Tuy nhiên, ông đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định hiện hành và luật, nghị quyết đang trình Quốc hội về đất đai, nhà ở, bất động sản, quy hoạch, đường sắt… để tránh chồng chéo, không khả thi trong thực hiện.

Đồng thời, Ủy ban cũng yêu cầu làm rõ kế hoạch sử dụng đất dự kiến tại TP HCM, cũng như cơ chế kiểm tra, giám sát, các công cụ đánh giá, định lượng giá trị sử dụng đất, cơ chế phân bổ để tránh lạm dụng chính sách dẫn đến các rủi ro tăng giá đất tại khu vực TOD.

Với đề xuất TP HCM và Đà Nẵng được giữ lại 100% tiền thu từ khai thác quỹ đất khu vực TOD để ưu tiên đầu tư các dự án đường sắt đô thị, Ủy ban Kinh tế và Tài chính đề nghị không bổ sung vào dự thảo hai nghị quyết. Theo cơ quan thẩm tra, Chính phủ cần chỉ đạo Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan thực hiện đúng quy định tại Luật Đường sắt. “Việc ưu tiên bố trí đầu tư trở lại cho các dự án đường sắt địa phương thuộc thẩm quyền quyết định của HĐND”, Ủy ban nêu trong báo cáo.