Ngoài lý do quân sự hấp dẫn ông Trump, Greenland ngày càng có giá trị về kinh tế nhờ giàu khoáng sản, thuận lợi hàng hải, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu.

Trong nhiệm kỳ đầu, ông Donald Trump từng tuyên bố Mỹ nên mua đảo Greenland. Thông điệp này được Tổng thống đắc cử lặp lại những ngày gần đây, cùng với ý tưởng dùng sức mạnh kinh tế để sáp nhập Canada, lấy lại quyền kiểm soát kênh đào Panama và đổi tên Vịnh Mexico thành Vịnh Mỹ.

Là lãnh thổ tự trị thuộc Đan Mạch từ 1814, Greenland là hòn đảo lớn nhất thế giới, nằm gần lục địa Bắc Mỹ, giữa Đại Tây Dương và Bắc Băng Dương, với dân số khoảng 57.000 người. Đảo có diện tích khoảng 2,16 triệu km2, gấp hơn 3 lần bang Texas.

Greenland chịu kiểm soát phần nào từ Copenhagen về chính sách đối ngoại. Hòn đảo này có vị trí chiến lược tại Bắc Cực, nằm ở phía đông Canada và là nơi đặt một căn cứ quân sự lớn của Mỹ. Nơi đây đặc biệt quan trọng trong đối phó với các cuộc tấn công tiềm tàng từ Nga, theo Ulrik Pram Gad, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Quốc tế Đan Mạch.

“Mỹ muốn đảm bảo rằng không có cường quốc thù địch nào kiểm soát Greenland, vì nó có thể trở thành bàn đạp để tấn công Mỹ”, Pram Gad nói với CNN.

Ngoài lý do quân sự, Greenland ngày càng có giá về mặt kinh tế, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Klaus Dodds, Giáo sư địa chính trị tại Royal Holloway thuộc Đại học London cho rằng điều có thể hấp dẫn ông Trump hơn nữa là các mỏ tài nguyên thiên nhiên phong phú của Greenland.

Ngoài dầu và khí đốt, cuộc khảo sát năm 2023 cho biết 25 trong số 34 loại khoáng sản được Ủy ban châu Âu coi là “nguyên liệu thô quan trọng” được tìm thấy ở đảo này. Chúng gồm lượng lớn vật liệu được sử dụng trong pin, xe điện và turbin gió như than chì, lithium, đất hiếm. Các loại vật liệu này sử dụng trong ngành xe điện, năng lượng tái tạo và sản xuất thiết bị quân sự.

Hiện Trung Quốc thống trị sản xuất đất hiếm toàn cầu và đã hạn chế xuất khẩu các khoáng sản quan trọng trước khi ông Trump trở lại Nhà Trắng. “Không còn nghi ngờ gì nữa, Trump và các cố vấn của ông ấy rất lo ngại về sự kìm kẹp mà Trung Quốc dường như đang có”, Dodds nói.

Do Trái Đất ấm lên, các tảng băng và sông băng rộng lớn của Greenland đang nhanh chóng tan chảy, có thể cho phép khoan dầu và khai thác khoáng sản như đồng, lithium, niken và coban. Ước tính 11.000 dặm vuông (28.500 km2) các tảng băng và sông băng của đảo này đã biến mất trong ba thập kỷ qua, tức gần bằng diện tích bang Massachusetts của Mỹ.

Năm ngoái, chính phủ Đan Mạch công bố một báo cáo nêu chi tiết về tiềm năng khoáng sản của Greenland. Họ kết luận hòn đảo Bắc Cực này có “điều kiện thuận lợi cho sự hình thành các mỏ quặng, gồm nhiều khoáng sản thô quan trọng”.

Chưa nói đến việc băng tan giúp hoạt động khai thác dễ dàng hơn, Phillip Steinberg, Giáo sư địa lý tại Đại học Durham (Anh) cho rằng biến đổi khí hậu khiến tài nguyên của hòn đảo “cần thiết hơn”.

Giá trị kinh tế nữa của Greenland là hàng hải. Tuyến đường vận tải biển Northwest Passage chạy dọc bờ biển và bản thân hòn đảo là một phần của khu vực chiến lược hàng hải Greenland-Iceland-Anh.

Đáng chú ý, băng càng tan giúp các tuyến càng ngắn và hiệu quả. Thời gian di chuyển của tàu thuyền ở Bắc bán cầu cũng có thể kéo dài thêm trong mùa hè. Ví dụ, việc di chuyển qua Biển Bắc Cực từ Tây Âu đến Đông Á ngắn hơn khoảng 40% so với đi qua Kênh đào Suez. Theo Hội đồng Bắc Cực, vận chuyển hàng hóa qua Bắc Cực tăng 37% trong thập kỷ đến năm 2024, một phần là do băng tan.

Giáo sư Dodds đánh giá thực tế điều kiện dọc theo các tuyến đường quanh hòn đảo vẫn nguy hiểm, nhưng theo bản năng ông Trump nhận ra được các cơ hội giao thông khi băng tan. Tháng 11/2024, Trung Quốc thể hiện quan tâm đáng kể đến một tuyến đường mới qua Bắc Cực và quyết định hợp tác với Nga để phát triển các tuyến hàng hải khu vực này.

Robert C. O’Brien, một trong những cố vấn an ninh quốc gia trước đây của ông Trump nói rằng Tổng thống đắc cử nhiều lần gọi biến đổi khí hậu là “trò lừa bịp”, nhưng hậu quả của nó lại là một trong những lý do khiến ông muốn biến Greenland thành lãnh thổ thuộc Mỹ.

“Greenland là một xa lộ từ Bắc Cực đến tận Bắc Mỹ và Mỹ. Về mặt chiến lược, Bắc Cực rất quan trọng, nơi sẽ trở thành chiến trường quan trọng trong tương lai vì khi khí hậu ấm lên, khu vực này trở thành con đường giúp cắt giảm sử dụng Kênh đào Panama”, Robert C. O’Brien nói với Fox News.

Cho đến nay, các tài nguyên của Greenland đa phần vẫn “ngủ yên”. Hòn đảo cấm khai thác dầu và khí đốt vì lý do môi trường. Ngành khai thác mỏ bị cản trở bởi thủ tục hành chính rườm rà và sự phản đối của người dân bản địa. Điều này khiến kinh tế nơi đây phụ thuộc vào đánh bắt cá – chiếm hơn 95% kim ngạch xuất khẩu.

Greenland đang tìm cách thúc đẩy độc lập bằng cách đa dạng hóa nền kinh tế khỏi ngành khai thác hải sản. Họ mở một sân bay mới ở thủ phủ Nuuk vào tháng 11 năm ngoái như một phần của kế hoạch phát triển du lịch. Nhưng họ vẫn phụ thuộc vào khoản trợ cấp hàng năm chưa đến một tỷ USD từ Đan Mạch.

Theo giáo sư Dodds, tình huống này đặt ra một câu hỏi thú vị. “Greenland sẽ làm gì nếu Trump đề nghị trợ cấp một tỷ USD mỗi năm để có một liên kết khác với Mỹ?”.

Một số chính trị gia Greenland đưa ra ý tưởng về một liên kết đặc biệt, tương tự thỏa thuận Mỹ với Quần đảo Marshall. Về cơ bản, đó là kiểu Greenland có chủ quyền nhưng cũng được Mỹ hỗ trợ tài chính, để đổi lấy các thỏa thuận về một số lợi ích chiến lược cho Washington.

Tuy nhiên, cựu lãnh đạo Greenland Kleist-Johannesen bày tỏ sự hoài nghi về khả năng thành công của liên kết này. “Tôi không nghĩ rằng điều này có bất kỳ lợi ích nào”, ông nói.

Hiện chưa rõ ông Trump sẽ theo đuổi thương vụ mua lại Greenland đến mức nào khi nhậm chức. “Không ai biết liệu đó chỉ là sự khoe khoang, lời đe dọa để có được thứ gì khác hay điều ông ấy muốn làm”, Pram Gad nói.

Chuyên gia cho rằng hàng Việt ít khả năng bị Mỹ áp thuế riêng nhưng nguy cơ tăng điều tra phòng vệ thương mại, đi cùng bài toán thâm hụt.

Năm 2024, Mỹ tiếp tục là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch hàng hóa đạt 119,6 tỷ USD, tăng hơn 23% so với cùng kỳ 2023, theo Tổng cục Thống kê. Các mặt hàng chủ lực sang đây gồm giày dép, đồ gỗ nội thất, máy móc và thiết bị quang học.

Kim ngạch sang nền kinh tế lớn nhất thế giới chiếm gần 30% tổng giá trị xuất khẩu năm qua, ở mức 405,53 tỷ USD. Đến nay, Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ hai, trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 8 của nước này.

Sang 2025, thị trường quan trọng hàng đầu của Việt Nam khó đoán hơn, khi Tổng thống đắc cử Donald Trump sẽ chính thức nhậm chức vào 20/1. Ông từng dọa tăng thuế hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, Mexico, Canada, phổ quát toàn cầu 10-20% và quan tâm nhiều đến việc Mỹ thâm hụt thương mại lớn với các đối tác.

Cho đến nay, một số chuyên gia duy trì lạc quan rằng Việt Nam ít có khả năng phải chịu một quyết định áp thuế riêng nhưng phải cảnh giác về thâm hụt với Mỹ.

“Ít có khả năng ông Trump áp thuế trực tiếp lên hàng Việt Nam, nhưng thâm hụt thương mại nhiều chỉ sau Trung Quốc và Mexico là điểm cần thận trọng”, ông Kyle Freeman, Trưởng bộ phận tư vấn kinh doanh quốc tế công ty Dezan Shira & Associates dự báo tại hội thảo “Chính sách mới của Mỹ: Những tác động đến thương mại và đầu tư” diễn ra tại TP HCM sáng 8/1.

Đề ra 4 kịch bản chính sách thuế của ông Trump, ông Kyle Freeman cho rằng khả năng dễ xảy ra nhất là thuế lên hàng Trung Quốc, Mexico và Canada tăng. “Chúng ta vẫn có cơ hội hơn nữa để xuất khẩu thêm vào Mỹ”, ông bình luận.

Còn theo 3 kịch bản của công ty chứng khoán VnDirect, xuất khẩu Việt Nam 2025 vẫn tăng được khoảng 8% nếu Mỹ tăng 60% thuế hàng Trung Quốc và phổ quát 10-20%. Tăng trưởng có thể cao hơn mức này nếu chỉ áp thuế 60% hàng Trung Quốc. Ngược lại sẽ thấp hơn 8% khi có thêm điều kiện thuế phổ quát và hàng Việt Nam bị áp thêm thuế riêng.

Trong phân tích phát hành tháng trước, ông Đinh Quang Hinh, Trưởng bộ phận vĩ mô và chiến lược thị trường VnDirect cho rằng Việt Nam có thể tránh được chính sách thuế quan hà khắc. Tuy nhiên, nguy cơ bị điều tra phòng vệ thương mại có thể tăng do thặng dư thương mại tương đối cao. Trong 11 tháng đầu 2024, Việt Nam xuất siêu sang Mỹ 95,4 tỷ USD, tăng 26,7%.

Theo TS Huỳnh Thế Du, giảng viên Đại học Indiana (Mỹ), thành viên Viện Sáng kiến Việt Nam, ông Trump có thể thực hiện hoặc giảm mức độ các cam kết trong cương lĩnh tranh cử sau khi nhậm chức. Nhưng quan điểm chung của ông vẫn sẽ nhất quán, tức thúc đẩy đàm phán song phương và xây dựng đồng minh.

Trong bối cảnh khó lường, liệu hàng Việt có duy trì lợi thế hay bị áp thuế cao hơn vẫn cần cảnh giác. “Thâm hụt thương mại đang là rất cao và làm sao giải quyết vấn đề này là điều Việt Nam cần quan tâm”, ông nói.

Vẫn có một số giải pháp để hạn chế rủi ro cho hàng Việt sang Mỹ năm nay, theo các chuyên gia. “Bán hàng qua Mỹ là việc vẫn làm nhưng cần có thêm chính sách kết hợp, để vừa bán hàng vừa tăng hợp tác đầu tư vào Mỹ, điều mà họ rất quan tâm”, TS Huỳnh Thế Du khuyến nghị.

Đồng thời, trong nguy cơ căng thẳng thương mại Mỹ – Trung định hình lại chuỗi giá trị toàn cầu, Việt Nam cần cẩn thận để tránh trở thành một điểm trung chuyển cho hàng hóa Trung Quốc sang Mỹ.

Ở điều hành vĩ mô, ông Du chỉ ra 3 áp lực khác mà giới chức cần quan tâm gồm: tỷ giá; thuộc “danh sách theo dõi” về thao túng tiền tệ của Bộ Tài chính Mỹ và chưa được nước này công nhận là nền kinh tế thị trường.

Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Thực phẩm Mỹ (AFI) Bob Bauer khuyên Việt Nam cần tăng minh bạch về nguyên liệu. “Việt Nam cần khẳng định giá trị xuất xứ và nguồn gốc sản phẩm của mình nhiều hơn nữa”, ông nói. Theo chuyên gia này, doanh nghiệp nên tập trung vào những việc trong tầm kiểm soát của mình như chất lượng, an toàn thực phẩm, chi phí sản xuất và vận chuyển để duy trì tính cạnh tranh.

Không chỉ có thách thức, Việt Nam cũng có cơ hội giao thương mới, nhờ các chính sách điều hành khác của ông Trump. Trong diễn đàn tháng trước, TS Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách Tài chính – tiền tệ Quốc gia chỉ ra kế hoạch giảm thuế doanh nghiệp và tăng đầu tư hạ tầng, năng lượng, quân sự của ông Trump có thể kích cầu đầu tư, tiêu dùng tại Mỹ, làm tăng nhu cầu hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu từ Việt Nam.

Ngoài ra, ý định nới lỏng xuất khẩu khí hóa lỏng (LNG) cũng mở thêm lựa chọn nhập khẩu LNG của Việt Nam. Hay như việc giảm các quy định về xanh hóa cũng thuận lợi cho doanh nghiệp Việt có lộ trình đủ kịp để đáp ứng các yêu cầu về phát triển bền vững.

Ông Kevin Morgan, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Hội đồng kinh doanh Mỹ – Việt Nam cho rằng Việt Nam chắc chắn sẽ chịu tác động của chính sách thương mại mới của chính quyền mới của Mỹ. Đến nay, không ai biết chính xác chính sách đó nói chung và thuế quan mới sẽ thế nào.

“Nhưng tôi nghĩ tốt hơn là nên chuẩn bị và lên kế hoạch cho nhiều phương án khác nhau để tiếp tục kinh doanh tại thị trường Mỹ”, ông nói.

Theo VnExpress

Cục Hàng không Việt Nam ghi nhận giá vé máy bay dịp Tết Ất Tỵ tăng trung bình 20% so với trước kỳ nghỉ, vé phổ thông chặng TP HCM – Hà Nội khoảng 2,9 triệu đồng.

Một số mặt hàng, dịch vụ tiếp tục được giảm 2% thuế giá trị gia tăng (VAT) đến ngày 30/6, theo Nghị định 180 do Chính phủ vừa ban hành.

TP Thủ Đức chi tiền bồi thường cho 50 hộ đầu tiên bị ảnh hưởng bởi hai đoạn Vành đai 2 với tổng số tiền khoảng 200 tỷ đồng, ngày 31/12.