Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Thép Pomina (POM) gần đây quyết định triệu tập phiên họp bất thường dự kiến trong tháng 12. Mục đích nhằm thông qua báo cáo tài chính 9 tháng đầu năm 2025 và phương án tái cấu trúc Pomina. Nội dung chi tiết của kế hoạch tái cấu trúc vẫn chưa được công bố.

Đây không phải lần đầu, công ty tìm cách trở mình. Năm 2024, Pomina cho biết ký kết hợp tác chiến lược với Tập đoàn thép Nansei (Nhật Bản) để tái cấu trúc bằng cách bán 51% cổ phần cho họ. Tuy nhiên vì vướng quy định pháp lý về giới hạn sở hữu của nước ngoài thời điểm đó, đôi bên không thể hoàn thành thương vụ. POM cũng tìm đến các đối tác trong nước như Thaco Industries nhưng bất thành.

Đến nay, sức khỏe tài chính của Pomina vẫn chưa chuyển biến khả quan. Quý III, họ có gần 203 tỷ đồng doanh thu, giảm gần 59% so với cùng kỳ năm trước. Lợi nhuận sau thuế cải thiện 36% nhưng vẫn âm hơn 182,7 tỷ đồng. Đây là quý thứ 14 liên tiếp, doanh nghiệp này báo lỗ. Tính đến cuối tháng 9, lỗ lũy kế của POM đã gần 3.051 tỷ đồng. Vốn chủ sở hữu bị âm gần 187 tỷ đồng.

Ban lãnh đạo cho biết nguyên nhân chủ yếu là nhà máy Pomina 3 vẫn trong tình trạng tạm ngưng, hoạt động sản xuất chính tại các nhà máy khác chưa được phục hồi hoàn toàn. Trong khi đó, chi phí lãi vay ngắn hạn ở mức cao. 9 tháng đầu năm, doanh nghiệp này phải trả hơn 481 tỷ đồng lãi vay.

POM ghi nhận gần 5.950 tỷ đồng vay và nợ thuê tài chính, 88% trong đó là các khoản ngắn hạn. Họ chủ yếu vay ngắn hạn ở Vietinbank, BIDV, Vietcombank… Ngoài ra, doanh nghiệp này còn đang mượn Đại Quang Minh 300 tỷ đồng.

Trong các khoản dài hạn, vay 680 tỷ đồng ở Vietinbank là lớn nhất để đầu tư dự án lò cao thuộc nhà máy luyện phôi thép công suất 1 triệu tấn mỗi năm tại Bà Rịa – Vũng Tàu (nay là TP HCM). Dự án lò cao này cũng là nguyên nhân chủ yếu khiến tình hình kinh doanh của POM trở nên bết bát nhiều năm qua. Doanh nghiệp này phải đưa chuyên gia từ Trung Quốc sang thực hiện nhưng bị vướng ngay cao điểm dịch bệnh khiến dự án bị kéo dài. Công ty cho biết đã chịu tổn thất lớn về chi phí máy móc thiết bị, nhân công.

Cổ phiếu POM bị huỷ niêm yết trên HoSE từ tháng 5/2024 sau 14 năm lên sàn. Hiện mã chứng khoán này giao dịch trên UPCoM với giá 2.300 đồng một đơn vị. POM đang bị hạn chế giao dịch, tức chỉ được mua – bán vào thứ Sáu hàng tuần, do chậm nộp báo cáo tài chính kiểm toán từ năm 2023 đến nay và không họp đại hội đồng cổ đông suốt 2 năm gần nhất.

Trong văn bản gửi Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) hồi cuối tháng 7, ban lãnh đạo nói chậm nộp báo cáo tài chính do âm vốn lưu động. Họ đang ưu tiên ổn định lại hoạt động sản xuất kinh doanh cho các công ty con và chi nhánh trực thuộc để từng bước tái cấu trúc toàn diện.

Chuyển biến mới nhất là việc doanh nghiệp này sẽ bắt tay cùng Tổng công ty Thép Việt Nam (VNSteel) để thành lập liên doanh Pomina Phú Mỹ với vốn điều lệ 2.700-2.800 tỷ đồng. Trong đó, VNSteel góp bằng tiền, còn POM góp bằng toàn bộ đất đai, nhà xưởng, dây chuyền thiết bị của hai nhà máy Pomina 1 và Pomina 3. Liên doanh dự kiến ra đời trong quý I/2026.

Dự kiến đến quý II/2026, công ty sẽ cung cấp đủ số liệu cho đơn vị kiểm toán để hoàn thiện báo cáo tài chính năm 2023, 2024 và 2025. Đồng thời, họ cũng sẽ tổ chức phiên họp thường niên trễ nhất trong khoảng thời gian này.

Các chuyên gia tại tọa đàm ngày 6/11 của Đại học Fulbright Việt Nam, trong khuôn khổ buổi ký kết hợp tác giữa trường và Đại học Columbia của Mỹ tại TP HCM, cùng chia sẻ quan điểm Việt Nam có nhiều tiềm năng để hướng đến vị trí dẫn đầu khu vực trong lĩnh vực năng lượng xanh.

Triển vọng này đang đối mặt với rủi ro bị chững lại vì các vướng mắc về chính sách, đầu tư và thực thi thiếu xuyên suốt. Tuy nhiên, các chuyên gia kỳ vọng thách thức sẽ được hóa giải nhờ “bản giao hưởng của các nghị quyết quan trọng” mà Việt Nam vừa ban hành nhằm định hình tương lai phát triển, với hai trong các trụ cột chính là công nghệ và năng lượng.

Ông Thomas Vallely, Chủ tịch sáng lập Đại học Fulbright Việt Nam, Cố vấn cấp cao về Việt Nam tại Viện Đông Á Weatherhead thuộc Đại học Columbia, nhận định rằng Việt Nam là “thiên đường cho năng lượng xanh” và sở hữu những tiềm năng “có thể dễ dàng thống trị cơ chế năng lượng xanh của Đông Nam Á”. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng Việt Nam vẫn chưa khai thác hết cơ hội này do thiếu chính sách phù hợp.

Tổng giám đốc ACEN Việt Nam Huỳnh Đình Hiệp cung cấp tại buổi tọa đàm những số liệu cụ thể về “bước tiến vượt bậc” của Việt Nam về năng lượng tái tạo. “Chúng ta từng có giai đoạn đi từ 0 megawatt lên 20.000 megawatt điện từ năng lượng tái tạo chỉ trong 4 năm. Điều đó chưa từng được thực hiện trước đây, ngay cả ở Trung Quốc”, ông Hiệp nói.

Đà phát triển ấn tượng này đã không kéo dài. Ông Hiệp cho rằng một phần nguyên nhân đến từ cách vận hành nặng về truyền thống, vẫn dành nhiều tập trung hơn cho các nhà máy nhiệt điện than. Theo ông, tư duy hiện nay vẫn xem nhà máy điện than đơn giản và dễ quản lý hơn so với tìm kiếm giải pháp điều phối cùng lúc “20-30 nhà máy điện gió và điện mặt trời”, cũng như cân bằng giữa các biến động.

Các chuyên gia nhấn mạnh rằng để thực hiện tham vọng “nhảy vọt” về công nghệ theo Nghị quyết 57 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Việt Nam cần thu hút các tập đoàn nắm giữ “công nghệ đám mây quy mô siêu lớn”. Ông Vallely chỉ ra rằng trên thế giới chỉ có 5 tập đoàn thật sự làm chủ công nghệ đám mây quy mô siêu lớn, gồm 3 tập đoàn ở Mỹ (Amazon, Microsoft, Google) và 2 tập đoàn của Trung Quốc (Tencent và Alibaba).

Theo bà Annabel Lee, Giám đốc Chính sách Khu vực ASEAN của Amazon Web Services (AWS), các trung tâm dữ liệu cho công nghệ này đều đòi hỏi nguồn cung cấp điện ổn định, quy mô rất lớn. Ngành năng lượng tái tạo ở Việt Nam do đó cần một cơ chế rõ ràng để tham gia cung ứng, cũng như cần có “sự nhất quán và liên tục trong tầm nhìn” từ cấp trung ương đến địa phương.

Tiến sĩ Jonathan Pincus, giám đốc Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (FSPPM), bổ sung rằng các dự án năng lượng xanh luôn đòi hỏi vốn đầu tư lớn và dài hạn. Hệ thống tài chính của Việt Nam cần cải cách thêm để giảm tình trạng “chủ yếu dựa vào ngân hàng và có tính ngắn hạn”, tăng mức độ tinh vi và linh hoạt để tài trợ cho sự đổi mới ở quy mô lớn.

Ông Hiệp đánh giá cao Nghị quyết 70 vừa được ban hành về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Ông cho rằng văn kiện đã đặt năng lượng tái tạo vào phạm trù “an ninh quốc gia”, cho thấy Việt Nam nhận thấy tầm quan trọng ngày một cấp bách của lĩnh vực này.

Tiến sĩ Pincus có cùng quan điểm, nhắc lại rằng Trung Quốc trong vài thập kỷ qua đã có những bước nhảy vọt trong huy động thị trường để phát triển năng lượng tái tạo cũng bằng cách đặt lĩnh vực này trong phạm trù an ninh quốc gia, giúp họ “bức tốc trước một cách rõ rệt”.

Kết hợp với Nghị quyết 68, lần đầu tiên đặt khu vực tư nhân vào vị trí hàng đầu của tăng trưởng kinh tế, ông Hiệp cho rằng đây là những tín hiệu rất đáng mừng, tạo hy vọng rằng mọi thứ sẽ “bắt đầu thay đổi và tiến về phía trước theo đúng hướng”.

Ngày 6/11, hãng xe điện Mỹ Tesla thông báo hơn 75% cổ đông đã bỏ phiếu ủng hộ đề xuất gói thù lao mới nhất cho CEO Elon Musk trong cuộc họp đại hội cổ đông. Tỷ lệ này chưa gồm 15% cổ phần mà Musk đang nắm giữ.

Khi kết quả được công bố, những người trong phòng họp reo hò và hô vang khẩu hiệu. Musk ngay sau đó cũng cảm ơn các cổ đông và hội đồng quản trị (HĐQT) Tesla: “Tôi rất trân trọng việc này”.

Tại Tesla, Musk không nhận lương, mà được thưởng cổ phiếu tùy vào kết quả hoạt động của công ty. Cách đây hai tháng, HĐQT Tesla đề xuất trao cho Musk gói thù lao lớn nhất lịch sử doanh nghiệp Mỹ. Theo đó, ông có thể nhận thêm 423,7 triệu cổ phiếu Tesla trong 10 năm tới nếu đạt các mục tiêu cụ thể. Giá trị số cổ phiếu này có thể lên tới 1.000 tỷ USD, nếu vốn hóa Tesla đạt 8.500 tỷ USD. Vốn hóa của hãng hiện là 1.400 tỷ USD.

Gói thưởng được chia làm 12 phần, tương ứng với một loạt chỉ tiêu hoạt động hoặc tài chính. Gói này đồng nghĩa Musk có thể được nhận tới 275 triệu USD một ngày, lớn hơn bất kỳ gói thù lao nào khác trong lịch sử cho CEO.

Musk hiện là người giàu nhất thế giới, với tài sản 473 tỷ USD, theo Bloomberg Billionaires Index. Con số này chủ yếu đến từ tài sản trong Tesla và các công ty ông điều hành, như SpaceX và xAI.

HĐQT Tesla lý giải gói thù lao này nhằm giữ chân CEO. Musk từng đề cập đến việc rời đi nếu không được trao thêm quyền kiểm soát hãng xe điện.

Năm nay, Tesla đối mặt với tình hình kinh doanh biến động. Doanh thu và lợi nhuận nửa đầu năm đều sụt giảm. Họ cũng có nguy cơ mất hàng tỷ USD doanh thu sau khi chính phủ Mỹ giảm hỗ trợ cho người mua xe điện.

Dù vậy, Musk và Tesla phủ nhận các vấn đề này. Họ cho biết công ty đang chuyển hướng từ chỉ bán xe điện sang bán xe tự lái và robot hình người.

Trong bài phát biểu trước cổ đông, Musk nói về robot nhiều hơn xe điện. Còn những bình luận về xe chủ yếu nói đến tính năng tự lái hoàn toàn (FSD). Tuy nhiên, các sản phẩm này vẫn trong giai đoạn phát triển và chưa được bán ra.

Musk tháng trước cũng khẳng định mình không cần thêm tiền, mà muốn có nhiều quyền biểu quyết hơn để kiểm soát Tesla: “Tôi không định tiêu số tiền đó. Tôi cần có đủ quyền biểu quyết để tạo ảnh hưởng lớn tại công ty, nhưng không cần lớn đến mức tôi không thể bị sa thải nếu phát điên”.

Ngày 5/11, Tòa án Tối cao Mỹ sẽ mở phiên điều trần xem xét tính hợp pháp chính sách thuế quan toàn cầu của Tổng thống Donald Trump, áp thuế 10% với hầu hết đối tác thương mại và 11%-50% với hàng chục nền kinh tế khác.

Ông Trump viện dẫn Đạo luật Quyền Kinh tế Khẩn cấp (IEEPA), tuyên bố thâm hụt thương mại là “tình trạng khẩn cấp” của quốc gia, dù Mỹ đã mất cân bằng thương mại liên tục từ năm 1975. Ngoài ra, ông còn dùng IEEPA để áp thuế trừng phạt các nước vì những vấn đề phi thương mại, như Brazil truy tố cựu Tổng thống Jair Bolsonaro hay Ấn Độ mua dầu Nga.

Do vậy, Tòa phúc thẩm liên bang khu vực Washington và Tòa án Thương mại Quốc tế (CIT) tại Manhattan đều ra phán quyết các chính sách thuế này bất hợp pháp, cho rằng Tổng thống đã vượt quá thẩm quyền.

Tổng thống Trump nói không tham dự phiên điều trần, nhưng Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent sẽ có mặt để “nhấn mạnh rằng đây là một tình trạng khẩn cấp về kinh tế”. Theo ông, nếu không có thuế quan, Mỹ khó có an ninh quốc gia.

“Chúng ta đã từng bị nhiều quốc gia khác, gồm Trung Quốc, lạm dụng trong nhiều năm nhưng giờ thì không còn nữa. Thuế quan đã mang lại cho chúng ta an ninh quốc gia to lớn”, ông nói cuối tuần trước.

Bộ trưởng Bessent kỳ vọng Tòa án Tối cao sẽ duy trì các mức thuế quan dựa trên IEEPA. Nếu bị bãi bỏ, Tổng thống Trump chỉ cần chuyển sang viện dẫn các thẩm quyền khác, gồm Mục 122 của Đạo luật Thương mại năm 1974, cho phép áp thuế 15% trong 150 ngày để giảm mất cân bằng thương mại.

Cùng với đó, ông Trump có thể dùng Mục 338 của Đạo luật Thuế quan năm 1930, cho phép áp thuế đến 50% các quốc gia phân biệt đối xử với thương mại Mỹ. “Quý vị nên biết rằng thuế quan sẽ tồn tại lâu dài”, ông Bessent nói.

Ngoài ra, vụ kiện mà Tòa án Tối cao đang thụ lý chỉ là một phần các mức thuế mà Tổng thống Trump đã ban hành trong năm nay. Chính quyền của ông vẫn đang sử dụng các thẩm quyền khác để triển khai những mức thuế riêng biệt.

Cụ thể, ông dùng Mục 232 của Đạo luật Mở rộng Thương mại năm 1962, dựa trên lý do an ninh quốc gia để bảo vệ các ngành chiến lược như ôtô, đồng, chip bán dẫn, dược phẩm, robot và máy bay. Tương tự, Mục 301 của Đạo luật Thương mại năm 1974 được áp dụng cho quyết định áp thuế liên quan đến điều tra các hành vi thương mại không công bằng.

“Chính quyền xem thuế quan là nền tảng của chính sách kinh tế. Các công ty, ngành công nghiệp cần lên kế hoạch phù hợp”, Tim Brightbill, Đồng chủ tịch bộ phận pháp lý thương mại của hãng luật Wiley Rein tại Washington, nhận định.

Các đối tác thương mại của Mỹ cũng không chờ phán quyết của Tòa Tối cao để quyết định bước đi tiếp theo. Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) đã công bố hoàn tất thỏa thuận khung với Việt Nam, Malaysia, Thái Lan và Campuchia, với mức thuế từ 19% đến 20%.

Hàn Quốc cũng đồng ý kế hoạch đầu tư 350 tỷ USD, giúp nước này chỉ phải chịu mức thuế 15% với ôtô và nhiều mặt hàng khác. Đàm phán với Trung Quốc từng khó khăn nhưng cũng hạ nhiệt tuần qua, sau cuộc gặp của ông Trump với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc.

Bộ trưởng Tài chính Bessent khuyến cáo các nước đã đàm phán với chính quyền ông Trump “nên tôn trọng thỏa thuận”. “Những quốc gia nào đạt được thỏa thuận tốt, nên tuân thủ”, ông nói.

Hiện các quan chức Nhà Trắng ca ngợi thuế quan là động lực thúc đẩy đối tác thương mại lớn như Nhật Bản và Liên minh châu Âu đàm phán những nhượng bộ lớn, giúp giảm thâm hụt thương mại của Mỹ. Họ lập luận rằng những nhượng bộ này vẫn có hiệu lực sau bất kỳ phán quyết nào của Tòa án Tối cao.

Một số nhà đầu tư cho biết các thị trường tài chính – vốn đã quen với tình trạng thuế quan hiện tại dưới thời ông Trump – có thể rơi vào hỗn loạn nếu Tòa án Tối cao bãi bỏ thuế theo Đạo luật IEEPA. Mối lo lớn nhất tiềm ẩn trên thị trường trái phiếu kho bạc, với nguy cơ phải hoàn trả hơn 100 tỷ USD tiền thuế IEEPA đã thu và mất đi hàng trăm tỷ USD doanh thu mỗi năm.

Các khoản thuế IEEPA thu được đầu năm đến nay chiếm phần lớn trong mức tăng 118 tỷ USD của tổng thu hải quan năm tài khóa 2025, kết thúc ngày 30/9. Chúng giúp bù đắp chi phí y tế, an sinh xã hội, lãi vay và chi tiêu quân sự, qua đó kéo giảm thâm hụt ngân sách xuống còn 1.715 tỷ USD.

Việc hoàn trả số tiền quy mô như trên rất khó khăn vì chưa từng có tiền lệ, theo Angela Lewis, Giám đốc toàn cầu phụ trách hải quan tại công ty Flexport. Bà cho biết trách nhiệm có thể sẽ đặt lên từng nhà nhập khẩu, yêu cầu họ nộp hồ sơ với cơ quan hải quan theo một quy trình phức tạp, có thể kéo dài nhiều năm và không bõ công với các doanh nghiệp nhỏ.

Tại buổi làm việc với Tập đoàn ARM (Vương quốc Anh) ngày 31/10, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cho biết Việt Nam muốn đồng hành cùng các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới để phát triển chuỗi giá trị ngành công nghiệp bán dẫn. Chuỗi giá trị này gồm đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu và phát triển (R&D), chuyển giao công nghệ và xây dựng hạ tầng phục vụ sản xuất.

Ông đề xuất tập đoàn mở văn phòng đại diện tại Việt Nam, thiết lập trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) ở Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) tại Hòa Lạc, nhằm đẩy mạnh hợp tác đầu tư kinh doanh tại Việt Nam và khu vực.

Bên cạnh đó, Phó thủ tướng đề nghị ARM hợp tác với NIC và viện, trường, doanh nghiệp Việt, triển khai các chương trình đào tạo chứng chỉ, nhằm xây dựng đội ngũ kỹ sư thiết kế vi mạch đạt chuẩn quốc tế.

Thêm vào đó, lãnh đạo Chính phủ khuyến nghị tập đoàn bán dẫn Anh hỗ trợ Việt Nam phát triển các trung tâm R&D, phòng thí nghiệm bán dẫn dùng chung, chuyển giao công nghệ, chia sẻ kinh nghiệm và tham vấn trong quá trình hoàn thiện chính sách phát triển ngành bán dẫn.

ARM là tập đoàn công nghệ bán dẫn và thiết kế phần mềm của Anh, có trên 6.500 nhân viên và doanh thu năm ngoái đạt khoảng 3,2 tỷ USD. Thiết kế kiến trúc vi xử lý (CPU architecture) của ARM được sử dụng trong hơn 99% thiết bị di động toàn cầu. Chip ARM đóng vai trò then chốt trong chuỗi giá trị công nghiệp bán dẫn, cung cấp nền tảng thiết kế cho Apple, Samsung, Qualcomm, Nvidia.

Thời gian qua, ARM đã phối hợp với NIC triển khai các hoạt động đào tạo bán dẫn gồm hỗ trợ bản quyền cho các trường đại học, tổ chức hội thảo phát triển nguồn nhân lực.

Việt Nam ban hành chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn năm ngoái, đặt mục tiêu hình thành ít nhất 100 doanh nghiệp thiết kế, một nhà máy chế tạo chip bán dẫn quy mô nhỏ và 10 nhà máy đóng gói, kiểm thử đến năm 2030. Cùng năm này, quy mô doanh thu ngành muốn đạt 25 tỷ USD mỗi năm, tiến tới mục tiêu 100 tỷ USD và làm chủ R&D trong ngành vào năm 2050.