Trí tuệ nhân tạo có vai trò ngày càng lớn trong ngành dược

Cuộc đua đầu tư vào AI của các tập đoàn dược khiến cho tiến trình bào chế các loại thuốc mới được rút ngắn.

Mới đây, công ty công nghệ y tế Genetika+ của Israel đã tiến hành nghiên cứu việc kết hợp các công nghệ mới nhất về tế bào gốc với một ứng dụng AI, mục tiêu là giúp xác định thuốc chống trầm cảm thích ứng tốt nhất với bệnh nhân, nhằm tránh các phản ứng phụ và để bảo đảm thuốc có tác dụng hiệu quả nhất có thể.

Cùng với đó, Công ty Insilico Medicine tại Hồng Kông (Trung Quốc), Drugs for Neglected Diseases Initiative, tổ chức phi chính phủ của châu Âu, viện bào chế Sumitomo Dainippon… cũng đang sử dụng AI để đẩy nhanh việc phát triển các loại thuốc mới. Ông Alex Zhavoronkov, đồng sáng lập viên và hiện là Tổng giám đốc công ty Insilico, giải thích: “Nền tảng trí tuệ nhân tạo của chúng tôi có thể xác định các loại thuốc có thể được tái sử dụng, bào chế các thuốc mới cho những mục tiêu phân tử (cible) đã được biết, hay tìm ra mục tiêu phân tử mới và chế ra những phân tử mới”.

Trước đó không lâu, Iktos, Công ty khởi nghiệp của Pháp chuyên sử dụng trí tuệ nhân tạo để đối chiếu các khối dữ liệu y tế với một vận tốc mà không bộ não con người nào có thể đạt được. Theo chia sẻ của lãnh đạo công ty này, AI được sử dụng để “khai thác các dữ liệu hiện có, nhằm chế tạo ra những phân tử mới tốt hơn và nhanh hơn”. Iktos đã sử dụng một cơ sở dữ liệu của 100 triệu phân tử. Từ cơ sở dữ liệu này, họ đã “huấn luyện” một mô hình biết tự động tạo ra những phân tử mới. Iktos thậm chí còn lập một nền tảng nghiên cứu chế tạo phân tử bằng trí tuệ nhân tạo cho các công ty dược phẩm sử dụng dưới hình thức thuê bao.

AI không chỉ phát hiện các thuốc mới mà còn cải thiện hiệu quả của các thử nghiệm lâm sàng, sản xuất và cung ứng thuốc, vaccine. Ảnh: T.L.

Một trong những công ty đầu tiên sử dụng nền tảng mang tên Saas của Iktos là Kissei, hãng dược phẩm lớn của Nhật Bản, được thành lập từ cách đây gần 75 năm. Nhờ nền tảng Saas, Kissei sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian trong tiến trình khám phá và phát triển các loại thuốc mới.

Không chỉ các công ty khởi nghiệp mà nhiều tập đoàn lâu đời cũng đặt kỳ vọng vào sự tiềm năng của AI trogn ngành dược. Năm 2019, Microsoft hợp tác với tập đoàn dược phẩm Novartis của Thụy Sĩ, để đẩy nhanh việc sử dụng AI trong mỗi giai đoạn của tiến trình bào chế một loại thuốc mới. Thỏa thuận giữa hai tập đoàn này có thời hạn là 5 năm.

Tập đoàn dược phẩm Pháp Sanofi cũng đang đẩy mạnh việc sử dụng AI không chỉ trong khâu nghiên cứu, mà cả trong khâu thương mại hóa. Trong bản thông cáo được công bố hồi tháng 6 vừa qua, Tổng giám đốc của Sanofi cho biết, tham vọng của họ là trở thành tập đoàn dược phẩm đầu tiên sử dụng AI ở quy mô lớn, trang bị cho các nhân viên những công cụ và công nghệ giúp họ đưa ra những quyết định tốt nhất. Hiện tại, trí tuệ nhân tạo và khoa học dữ liệu đã trợ giúp rất nhiều cho Sanofi trong các lĩnh vực như phát hiện các thuốc mới, cải thiện hiệu quả của các thử nghiệm lâm sàng, sản xuất và cung ứng thuốc, vaccine.

Việc sử dụng AI trong chuỗi cung ứng của Sanofi đã chứng minh khả năng của công nghệ giúp dự đoán được chính xác tới 80% hiệu quả, hỗ trợ các ê kíp thực hiện các biện pháp để bảo đảm tính liên tục của chuỗi cung ứng. Ngay cả trong việc thương mại hóa, trí tuệ nhân tạo được sử dụng để giúp các nhân viên quảng bá thuốc làm việc hiệu quả hơn, giúp các nhân viên y tế chữa trị bệnh nhân tốt hơn.

Nhiều người đặt câu hỏi rằng liệu trong tương lai, tại các viện bào chế có còn các nhân viên mặc áo blouse trắng ngồi trước kính hiển vi, chăm chú nghiên cứu những phân tử mới cho các loại thuốc mới, hay mọi thứ đều sẽ do trí tuệ nhân tạo đảm trách?

Một số chuyên gia cho rằng điều này sẽ không sớm xảy ra, bởi thực tế vẫn còn nhiều khó khăn lớn trong việc sử dụng trí tuệ nhân tạo cho việc bào chế thuốc. Thứ nhất là việc tiếp cận các dữ liệu có thể khai thác được. Tiếp đến là phải tìm cho ra các chuyên gia tương lai, vừa giỏi về AI, vừa có kiến thức chuyên môn về dược phẩm học.

Mặt khác, các tập đoàn dược phẩm có quy mô rất lớn và mọi thay đổi quan trọng về cách thức nghiên cứu và phát triển sẽ ảnh hưởng đến rất nhiều người, ở nhiều cấp độ. Sẽ cần rất nhiều thời gian thuyết phục tất cả cùng chấp nhận một phương pháp làm việc hoàn toàn mới.

Cẩm Tú

Nguồn: nhipcaudautu